Tweet
Četničke bitke protiv fašista tj Nemaca o kojima se uglavnom posle 1944 ćutalo, a ako bi neko o ovome javno progovorio mogao je kao mnogi da zaradi robiju na Golom Otoku od nekoliko godina.
Ljudi koji se bave ovom tematikom i znaju događanja znaju kako je borba četnika bila uglavnom usmerena protiv okupatora a dobar deo rata i protiv partizana jer su četnici koji su bili za kraljevinu bili protiv komunizma a komunizam su gledali isto kao i fašizam. Istorija nam je pokazala da su bili u pravu, fašizam i komunizam su bila dva najveća zla za nas srpski narod, svidelo se to nekome ili ne.
Ovde ce biti navedene sve bitnije bitke četnika protiv okupatora, neke bitke su cak vođene zajedno sa partizanima o čemu se takođe ćutalo posle rata.
1. Loznica
Datum oslobođenja: 31.avgust 1941
Četnici (Podrinjski, a kasnije Jadarski odred): 8 poginulih, 10 ranjenih
Nemci: 12 poginulih, 93 zarobljenih
Izvor:
(Dojčilo Mitrović, Zapadna Srbija 1941, Beograd, 233,234; IaN, (p),AVII, NA, 44 X—6/1—132; National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)
2. Oslobođenje Bogatića
Datum oslobođenja: 1.septembar 1941
Četnici Cerskog odreda su napali Bogatić zapravo 31.avgusta, kada je napadnuta i Loznica od četnika Jadarskog odreda i zauzeli ga 1.septembra. Grad su samo jedan dan držali, pošto su naišle Ustaše i potisle ih. Krvave borbe sa Ustašama i Nemcima su se vodile oko Bogatića u vremenu od 1-3.septembra kada je Račić potisnut na Cer.
Četnici (Cerski odred)(1-3.9): 25 poginulih, mnogo ranjenih
Nemci (1-3.9): 1 poginuli, 8 ranjenih
Ustaše: nepoznato
Izvor:
(ZB.NOR, I/1—385; Dušan Trbojević, Cersko-majevička grupa korpusa Dragoslava Račića, str.28-32)
3. Oslobođenje Krupnja (zajednicka borba cetnika i partizana)
Datum oslobođenja: 4.septembar 1941 (greška u kucanju moja tamo gde stoji da je varošica oslobođena 1.septembra)
Četnici: Brojnost snaga: 300 četnika popa Vlade Zečevića i poručnika Ratka Martinovića, 100 četnika Dragoslava Račića i Budimira Ilića
Partizani: 100 partizana iz Valjevskog odreda pod komandom Miloša Dudića.
Nemci: 9 poginulih, 30 ranjenih, 130 zarobljenih
Četnici (Vojno-četnički odred „Martinović-Zečević“): 3 poginulih (3.četa)
Partizani (Valjevski odred): 3 poginulih
U plen palo: 12 puškomitraljeza, 250 pušaka, 6 lakih i jedan teški bacač, dve radio-stanice, dvadeset motornih vozila, hrana i odeća.
Izvor:
(Stanko Mladenović, Pop Vlada Zečević, Loznica, 1975, str.97; Glas Javnosti, 17.2.2004 )
4. Oslobođenje Banje Koviljače
Datum oslobođenja: 6.septembar 1941
Četnici su za Banju Koviljaču vodili teške borbe od 1-6.septembra naročito na brdu Kozluku i prilazima gradu i sa Nemcima i sa Ustašama.
Četnici (Cerski odred) (1-6.9): 29 poginulih i 12 streljanih, ukupno 41 poginulih
Nemci (16.9): 9 poginulih, 24 ranjenih, 51 zarobljenih
Ustaše: nepoznati
Izvor:
(AVII, NAV, T—312, R—452, S—8037512-3)
5. Oslobođenje Gornjeg Milanovca
Datum oslobođenja: 29. septembar 1941
Četnici (Takovski odred): 3 poginulih
Partizani (Takovski odred): 1 poginuo 3 ranjena
Nemci: 1 poginuo 1 ranjen, 105 zarobljeno
Izvor:
(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1318—9; Zvonko Vučković, Sećanja iz rata, str.124; Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941 godine –Zbornik radova naučnog skupa, Beograd, 1985, str.461)
6. Oslobođenje Čačka
Datum oslobođenja: 1.oktobar 1941
Četnici (Jelički i Čačanski odred): 20-30 poginulih, više ranjenih
Nemci: 10 poginulih i 10 ranjenih
Izvor:
(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1356—7)
7.Oslobođenje Stragara
Datum oslobođenja: 4.oktobar 1941
Četnici (Takovski odred): bez gubitaka
Nemci: 2 poginula, 40 vojnika i 4 oficira zarobljena.
Izvor:
(AVII, NAV. T—312, R—425, S—8003015; Z.Vučković, n.d, str.138)
8. Oslobođenje Ljubovije
Datum oslobađanja: ? oktobar 1941
Četnici (Cerski odred): nepoznato
Nemci: nepoznato
(National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)
Četnički odredi Jugoslovenske vojske su za vreme ustanka na području Srbije bezuspešno pokušavali da zauzmu sledeće gradove: Bor (septembar-oktobar 1941), Veliko Gradište(septembar-oktobar 1941), Majdanpek (septembar-oktobar 1941), Kostolac (septembar 1941), Požarevac (oktobar 1941), Valjevo (24.9-3.11), Kraljevo (1.10-3.11.1941), Kruševac (23.9), Novi Pazar (29.10-3.12), Šabac (23-25.9.1941), Mačvansku Mitrovicu (24.9). Svi ovi gradovi su branjeni jedino od Nemaca, osim Novog Pazara gde su Nemci dovukli kao pojačanje Muslimane, Aranute, a takođe i Italijane. Specijalno za četnike su dovukli i krvavog zločinca i banditskog razbojnika Aćif-Efendiju koji je naređivao da se zarobljeni četnici kucaju za drveća kao slike. U svim ovim pokušajima izginulo je na hiljade četnika i isto toliko ranjeno.Nemci su mnoge ranjene četnike pronalazili i na licu mesta ubijali. Nemački gubici su bili mnogo manji, a komunistički ukupno: 5 streljanih, 11 poginulih i 7 ranjenih.
Samo na opsadi Novog Pazara pali su u borbama 125 četnika, na opsadi Kraljeva njih 601, u borbama za Kruševac njih 41, u borbama oko Mačvanske Mitrovice njih 69, u borbama oko Bora njih 80, u borbama oko Majdanpeka, Velikog Gradišta i Kostolca njih 109 itd.
9. Oslobođenje Prijepolja
Datum oslobođenja: 12. septembar 1943
Četnici (2.Mileševski korpus): 42 poginulih, 22 ranjenih (prema prvom poslatom izveštaju emigrantskoj Vladi. Prema docnijem izveštaju od 15.novembra, a nakon nemačkog bombardovanja grada: 150 mrtvih i ranjenih, prema svedočanstvu kapetana Jovičića četnici su imali oko 100 poginulih.
Nemci: preko 200 poginulih
Plen:mnogo vojnog materijala, motorna vozila, 1.500 pušaka, 1 tenk.
Izvor:
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.16,18;Glas Javnosti, 11.2.2004; Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)
10. Oslobođenje Priboja
Datum oslobođenja: 12.septembra 1943
Četnici (1.Pribojska brigada): nepoznati
Italijani i Nemci: 1.800 zarobljenih
Izvor:
(M.Samardžić, n.d., str.21)
11. Oslobođenje Zvornika
Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.
Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
Izvor:
O oslobađanju Zvornika, pisala je i saveznička misija:
„Od Rapira (174): 17 septembra Mihailovićeve snage otele od Huna Zvornik i odbile sve protivnapade. Robin“
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)
12. Oslobođenje Banje Koviljače
Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.
Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
Izvor:
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)
13. Bijelo Polje (septembar 1943)
Datum oslobođenja: ?septembar 1943.
Izvori:
Raspis Vrhovne komande svim jedinicama od 23. novembra 1943: AVII, ČA, K-278, reg. br. 18\1.
B. Todorović, Poslednji raport, strana 266.
14. Oslobođenje Ruda
Datum oslobođenja: 18.septembar 1943
Četnici (Drinski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
15. Oslobođenje Brze Palanke
Datum oslobođenja: 18.septembar 1943.
Četnici (Krajinski korpus): nepoznato
Nemci i Bugari: nepoznato
16.Oslobođenje Bajine Bašte
Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.
Četnici (1.i 2.račanska brigada): nepoznato
Nemci: nepoznato
17. Nova Varoš (oktobar 1943)
Datum oslobođenja: oktobar 1943.
Četnici: nepoznato
Nemci: nepoznato
Izvor:
(Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)
18. Oslobođenje Višegrada
Datum oslobođenja: 5.oktobar 1943
Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 23 poginulih, 65 ranjenih
Nemci i Ustaše: 354 mrtvih (338 Nemaca) i (16 Ustaša i domobrana), 400 ranjenih, 22 zarobljenih
Plen: 2 topa, 3 bacača, 7 teških mitraljeza, 4 laka puškomitraljeza, 200 pušaka, automobili itd.
Izvor:
(Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta, knjiga br.6, Beograd, 2006, str.40; D.Martin, n.d, str.76; Aleksandar Stamatović, Istina o četnicima, Beograd, 2000, str.221)
19. Oslobođenje Čajetine
Datum: 7.oktobar 1943.
Četnici: nepoznato
Nemci: 8 zarobljenih
Četnici su isterali Nemce iz Čajetine 7.oktobra 1943 a zatim su Nemci pokušali da je povrate u tri naleta i na kraju uspeli. O borbama četnika i Nemaca oko Čajetine pišu čak i komunistička dokumenta, s tim, što oni prećutkuju činjenicu da su četnici zauzeli Čajetinu od Nemaca. Evo navoda:
„10.11 i 12. oktobra 1943 vodili su četnici borbe sa Nemcima u okolini Čajetine (ustvari, napadali su Nemci četnike u Čajetini-prim A.D). Čajetinu im nisu oduzeli (netačno, a moguće je da to komunisti misle na Nemce, tj. da Nemci nisu oduzeli Čajetinu od četnika, pa je ovako neodređeno navedeno-AD). Tom prilikom su četnici zarobili 8 Nemaca (to je tačno-prim AD). Nemci su im poslali uslov da im vrate zarobljenike, ili će svakog dana ubijati po 23 taoca. Ovi nisu vratili Nemce i Nemci su počeli sa ubijanjem.“
(Zb.NOR, Beograd, 1958, Tom 1, knj.16, dok br.36, str,101)
Međutim, saveznička misija je 7.oktobra 1943. javila da četnici drže Čajetinu. Taj radiogram glasi: „ Mihailović drži Čajetinu“
20.Oslobođenje Rogatice
Datum oslobođenja: 14.oktobar 1943
Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 28 poginulih, oko 35 ranjenih
Nemci i Ustaše: oko 500 mrtvih, ogroman broj ranjenih
Plen: 4 topa (jedan od 75 mm i 3 od 65 mm), municija, hrana, puške, druga sprema i kamioni.
(National Archives Microfilm Publication, Roll 84, Declasified NDD 877190, strane 0333-35 Lista borbe Javorskog korpusa od 1941 do 1943 -dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića; M.Samardžić, n.d., knj.6, str.47.)
Borci Jugoslovenske vojske su u septembru i oktobru 1943 bezuspešno napadali sledeće gradove: Svrljig (19.9, 17.9 i 29.9.1943), Pljevlja (septembar 1943), Kotor (14.9.1943), Brus (septembar 1943) itd. Kao primer navodimo šta je pisao komandant Jovan M.Jovanović-Deda o napadu na Svrljig:
„Na poziv Knjaževačkog korpusa, učestvovao sam sa 140 vojnika u napadu na Svrljig. Dodeljeni zadatak sam odmah izvršio, zarobio sam 4 Nemca, a poginuo je njihov komandant i 17 vojnika. Ima dosta plena. Ja nemam ranjene ni mrtve. Knjaževački korpus ima gubitke.“ Svrljig naši borci nisu zauzeli iako su ga tri puta napadali. Naši borci su prilikom ovih neuspešnih napada na gradove i varošice imali blizu 100 mrtvih i veliki broj ranjenih.
21. Oslobođenje Majdanpeka
Datum oslobođenja: 26.avgust 1944.
Četnici (Porečka brigada): nepoznati gubici
Nemci: nepoznati gubici
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.298)
22. Oslobođenje Kučeva
Datum oslobođenja: 28.avgust 1944.
Četnici (Zviška brigada): nepoznati gubici
Bugari: 200 zarobljenih
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.298)
23. Oslobođenje Leskovca
Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgusta 1944
Četnici (Južnomoravska grupa korpusa): nepoznati gubici
Nemci: 230 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih
Izvor:
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)
24. Oslobođenje Vlasotinca
Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgust 1944
Četnici (Vlasinski korpus): nepoznati
Nemci: veći broj zarobljenih
Izvor:
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)
25. Oslobođenje Petrovca na Mlavi
Datum oslobođenja: ?septembar 1944
Izvor:
K. Nikolić, Istorija Ravnogorskog pokreta, druga knjiga, 279.
26. Oslobođenje Svrljiga
Datum oslobođenja: 2.septembar 1944.
Četnici (Nišavska grupa korpusa): bez gubitaka
Bugari: oko 100 zarobljenih
Plen: nekoliko sanduka municije, 3 sanduka bombi, preko 120 pušaka itd
Izvor:
(IaN, fond „Kozara“, k.3, n.g, Zapisnik sa saslušanja kapetana Dušana Petrovića, zvanog Boroša, rađen u Beloj Palanci 1945)
27. Oslobođenje Breze
Datum oslobođenja: 11.septembar 1944 godine
Četnici: nepoznato
Nemci: 9 poginulih
Plen: 2 puškomitraljeza i 19 pušaka
Izvor:
(AVII, ČA, K.281, reg.br.5/1-Dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi „Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)
28. Oslobođenje Kadine Luke
Datum oslobođenja: 2. septembar 1943
Četnici: 1 poginuo, 12 ranjenih
Nemci: oko 186 poginulih (Majk Račajić je u gradu izbrojao 86 mrtvih Nemaca, a oko 100 je stradalo prilikom dizanja u vazduh voza iz pravca Sarajeva, 150 zarobljenih.
Izvor:
(Ravnogorska istorija (priređivač Radovan Kalabić), Beograd, 1992, str.343 (prema iskazima Majka Rajačića)
29. Oslobođenje Lazarevca
Datum oslobođenja: 3. septembar 1943
Četnici: 4 poginulih, više ranjenih
Nemci: 9 poginulih, 200 zarobljenih
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.344)
30. Oslobođenje Pljevlja
Datum oslobođenja: Septembar 1944 godine
Izvor:
Izjava Božidara Jelovca iz Pljevalja, pisca knjige o Pljevaljskoj brigadi, koja uskoro izlazi iz štampe.
31. Oslobođenja Podlugova
Datum oslobođenja: 10 septembar 1944 godine
Četnici: bez gubitaka
Nemci: 30 poginulih
Plen: dva puškomitraljeza "zorke" i jedan talijanski, 27 pušaka, nešto municije.
Izvor:
(AVII, ČA, K-281, reg. br. 2/1.-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi "Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)
32. Oslobođenje Varvarina
Datum oslobođenja: oktobar 1944. godine
Četnici (Varvarinski korpus): nepoznato
Nemci: 350 zarobljenih
Izvor:
(AVII, 1812-1/K-15/VK-P-594 (Završna reč majora Milića Rausavljevića na suđenju 1945 god.)-dokument je pronašao pokojni dr Pavle Milošević i predao ga redakciji Pogleda na korišćenje)
33. Oslobođenje Kruševca
Datum oslobođenja: 14.oktobar 1944 godine
Četnici (Rasinsko-Toplička grupa korpusa): 17 poginulih, 23 ranjenih
Nemci: nepoznat broj poginulih, oko 700 zarobljenih.
Plen: 25 teška minobacača, 98 puškomitraljeza, 8 teških mitraljeza, 200 običnih mitraljeza, 15 vagona municije, 1.200 pušaka.
Izvor:
(Zb.NOR, Tom 14, knjiga 4, str.; Dejvid Martin, Rodoljub ili izdajnik-slučaj Draže Mihailovića (dokumenti Huverovog instituta), Beograd, 1990, str.395-406 (Prema iskazu svedoka Esfolda Kramera; Ravnogorska istorija, str.346)
34.Oslobođenje Ljubovije
Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.
Četnici: nepoznati
Nemci: 2 poginula, 2 ranjena
Vojnici Jugoslovenske vojske su septembra i oktobra 1944. napadali bezuspešno sledeće gradove i varošice: Požarevac (septembar 1944), Trebinje (septembar 1944), Čačak (oktobar 1944), Preljinu (oktobra 1944), Ćićevac (oktobar 1944), Sanske Rudnike (septembra 1944) itd.
Autor je izbacio iz liste oslobađanje Despotovca, Svilajnca i Ražnja jer je tu situacija dosta nejasna. To treba još istraživati i tek tada doneti pravi zaključak.
U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica, borci JV su imali sledeće gubitke:
Poginulo: oko 283 boraca
Ranjeno: preko 167 boraca
Izbačeno iz stroja: preko 450 boraca.
U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica okupator je imao sledeće gubitke:
Nemci: oko 678 poginulih (minimum), više od 465 ranjenih (uključujući i Ustaše iz Višegrada), zarobljeno: 3.883 (sa Italijanima iz Priboja),
Ustaše: oko 654 poginulih, mnogo ranjenih
Bugari: 300 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih.
U sledecem postu bice navedene operacije protiv cetnika koje su vodili okupatori.
Ljudi koji se bave ovom tematikom i znaju događanja znaju kako je borba četnika bila uglavnom usmerena protiv okupatora a dobar deo rata i protiv partizana jer su četnici koji su bili za kraljevinu bili protiv komunizma a komunizam su gledali isto kao i fašizam. Istorija nam je pokazala da su bili u pravu, fašizam i komunizam su bila dva najveća zla za nas srpski narod, svidelo se to nekome ili ne.
Ovde ce biti navedene sve bitnije bitke četnika protiv okupatora, neke bitke su cak vođene zajedno sa partizanima o čemu se takođe ćutalo posle rata.
1. Loznica
Datum oslobođenja: 31.avgust 1941
Četnici (Podrinjski, a kasnije Jadarski odred): 8 poginulih, 10 ranjenih
Nemci: 12 poginulih, 93 zarobljenih
Izvor:
(Dojčilo Mitrović, Zapadna Srbija 1941, Beograd, 233,234; IaN, (p),AVII, NA, 44 X—6/1—132; National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)
2. Oslobođenje Bogatića
Datum oslobođenja: 1.septembar 1941
Četnici Cerskog odreda su napali Bogatić zapravo 31.avgusta, kada je napadnuta i Loznica od četnika Jadarskog odreda i zauzeli ga 1.septembra. Grad su samo jedan dan držali, pošto su naišle Ustaše i potisle ih. Krvave borbe sa Ustašama i Nemcima su se vodile oko Bogatića u vremenu od 1-3.septembra kada je Račić potisnut na Cer.
Četnici (Cerski odred)(1-3.9): 25 poginulih, mnogo ranjenih
Nemci (1-3.9): 1 poginuli, 8 ranjenih
Ustaše: nepoznato
Izvor:
(ZB.NOR, I/1—385; Dušan Trbojević, Cersko-majevička grupa korpusa Dragoslava Račića, str.28-32)
3. Oslobođenje Krupnja (zajednicka borba cetnika i partizana)
Datum oslobođenja: 4.septembar 1941 (greška u kucanju moja tamo gde stoji da je varošica oslobođena 1.septembra)
Četnici: Brojnost snaga: 300 četnika popa Vlade Zečevića i poručnika Ratka Martinovića, 100 četnika Dragoslava Račića i Budimira Ilića
Partizani: 100 partizana iz Valjevskog odreda pod komandom Miloša Dudića.
Nemci: 9 poginulih, 30 ranjenih, 130 zarobljenih
Četnici (Vojno-četnički odred „Martinović-Zečević“): 3 poginulih (3.četa)
Partizani (Valjevski odred): 3 poginulih
U plen palo: 12 puškomitraljeza, 250 pušaka, 6 lakih i jedan teški bacač, dve radio-stanice, dvadeset motornih vozila, hrana i odeća.
Izvor:
(Stanko Mladenović, Pop Vlada Zečević, Loznica, 1975, str.97; Glas Javnosti, 17.2.2004 )
4. Oslobođenje Banje Koviljače
Datum oslobođenja: 6.septembar 1941
Četnici su za Banju Koviljaču vodili teške borbe od 1-6.septembra naročito na brdu Kozluku i prilazima gradu i sa Nemcima i sa Ustašama.
Četnici (Cerski odred) (1-6.9): 29 poginulih i 12 streljanih, ukupno 41 poginulih
Nemci (16.9): 9 poginulih, 24 ranjenih, 51 zarobljenih
Ustaše: nepoznati
Izvor:
(AVII, NAV, T—312, R—452, S—8037512-3)
5. Oslobođenje Gornjeg Milanovca
Datum oslobođenja: 29. septembar 1941
Četnici (Takovski odred): 3 poginulih
Partizani (Takovski odred): 1 poginuo 3 ranjena
Nemci: 1 poginuo 1 ranjen, 105 zarobljeno
Izvor:
(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1318—9; Zvonko Vučković, Sećanja iz rata, str.124; Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941 godine –Zbornik radova naučnog skupa, Beograd, 1985, str.461)
6. Oslobođenje Čačka
Datum oslobođenja: 1.oktobar 1941
Četnici (Jelički i Čačanski odred): 20-30 poginulih, više ranjenih
Nemci: 10 poginulih i 10 ranjenih
Izvor:
(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1356—7)
7.Oslobođenje Stragara
Datum oslobođenja: 4.oktobar 1941
Četnici (Takovski odred): bez gubitaka
Nemci: 2 poginula, 40 vojnika i 4 oficira zarobljena.
Izvor:
(AVII, NAV. T—312, R—425, S—8003015; Z.Vučković, n.d, str.138)
8. Oslobođenje Ljubovije
Datum oslobađanja: ? oktobar 1941
Četnici (Cerski odred): nepoznato
Nemci: nepoznato
(National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)
Četnički odredi Jugoslovenske vojske su za vreme ustanka na području Srbije bezuspešno pokušavali da zauzmu sledeće gradove: Bor (septembar-oktobar 1941), Veliko Gradište(septembar-oktobar 1941), Majdanpek (septembar-oktobar 1941), Kostolac (septembar 1941), Požarevac (oktobar 1941), Valjevo (24.9-3.11), Kraljevo (1.10-3.11.1941), Kruševac (23.9), Novi Pazar (29.10-3.12), Šabac (23-25.9.1941), Mačvansku Mitrovicu (24.9). Svi ovi gradovi su branjeni jedino od Nemaca, osim Novog Pazara gde su Nemci dovukli kao pojačanje Muslimane, Aranute, a takođe i Italijane. Specijalno za četnike su dovukli i krvavog zločinca i banditskog razbojnika Aćif-Efendiju koji je naređivao da se zarobljeni četnici kucaju za drveća kao slike. U svim ovim pokušajima izginulo je na hiljade četnika i isto toliko ranjeno.Nemci su mnoge ranjene četnike pronalazili i na licu mesta ubijali. Nemački gubici su bili mnogo manji, a komunistički ukupno: 5 streljanih, 11 poginulih i 7 ranjenih.
Samo na opsadi Novog Pazara pali su u borbama 125 četnika, na opsadi Kraljeva njih 601, u borbama za Kruševac njih 41, u borbama oko Mačvanske Mitrovice njih 69, u borbama oko Bora njih 80, u borbama oko Majdanpeka, Velikog Gradišta i Kostolca njih 109 itd.
9. Oslobođenje Prijepolja
Datum oslobođenja: 12. septembar 1943
Četnici (2.Mileševski korpus): 42 poginulih, 22 ranjenih (prema prvom poslatom izveštaju emigrantskoj Vladi. Prema docnijem izveštaju od 15.novembra, a nakon nemačkog bombardovanja grada: 150 mrtvih i ranjenih, prema svedočanstvu kapetana Jovičića četnici su imali oko 100 poginulih.
Nemci: preko 200 poginulih
Plen:mnogo vojnog materijala, motorna vozila, 1.500 pušaka, 1 tenk.
Izvor:
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.16,18;Glas Javnosti, 11.2.2004; Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)
10. Oslobođenje Priboja
Datum oslobođenja: 12.septembra 1943
Četnici (1.Pribojska brigada): nepoznati
Italijani i Nemci: 1.800 zarobljenih
Izvor:
(M.Samardžić, n.d., str.21)
11. Oslobođenje Zvornika
Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.
Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
Izvor:
O oslobađanju Zvornika, pisala je i saveznička misija:
„Od Rapira (174): 17 septembra Mihailovićeve snage otele od Huna Zvornik i odbile sve protivnapade. Robin“
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)
12. Oslobođenje Banje Koviljače
Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.
Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
Izvor:
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)
13. Bijelo Polje (septembar 1943)
Datum oslobođenja: ?septembar 1943.
Izvori:
Raspis Vrhovne komande svim jedinicama od 23. novembra 1943: AVII, ČA, K-278, reg. br. 18\1.
B. Todorović, Poslednji raport, strana 266.
14. Oslobođenje Ruda
Datum oslobođenja: 18.septembar 1943
Četnici (Drinski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
15. Oslobođenje Brze Palanke
Datum oslobođenja: 18.septembar 1943.
Četnici (Krajinski korpus): nepoznato
Nemci i Bugari: nepoznato
16.Oslobođenje Bajine Bašte
Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.
Četnici (1.i 2.račanska brigada): nepoznato
Nemci: nepoznato
17. Nova Varoš (oktobar 1943)
Datum oslobođenja: oktobar 1943.
Četnici: nepoznato
Nemci: nepoznato
Izvor:
(Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)
18. Oslobođenje Višegrada
Datum oslobođenja: 5.oktobar 1943
Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 23 poginulih, 65 ranjenih
Nemci i Ustaše: 354 mrtvih (338 Nemaca) i (16 Ustaša i domobrana), 400 ranjenih, 22 zarobljenih
Plen: 2 topa, 3 bacača, 7 teških mitraljeza, 4 laka puškomitraljeza, 200 pušaka, automobili itd.
Izvor:
(Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta, knjiga br.6, Beograd, 2006, str.40; D.Martin, n.d, str.76; Aleksandar Stamatović, Istina o četnicima, Beograd, 2000, str.221)
19. Oslobođenje Čajetine
Datum: 7.oktobar 1943.
Četnici: nepoznato
Nemci: 8 zarobljenih
Četnici su isterali Nemce iz Čajetine 7.oktobra 1943 a zatim su Nemci pokušali da je povrate u tri naleta i na kraju uspeli. O borbama četnika i Nemaca oko Čajetine pišu čak i komunistička dokumenta, s tim, što oni prećutkuju činjenicu da su četnici zauzeli Čajetinu od Nemaca. Evo navoda:
„10.11 i 12. oktobra 1943 vodili su četnici borbe sa Nemcima u okolini Čajetine (ustvari, napadali su Nemci četnike u Čajetini-prim A.D). Čajetinu im nisu oduzeli (netačno, a moguće je da to komunisti misle na Nemce, tj. da Nemci nisu oduzeli Čajetinu od četnika, pa je ovako neodređeno navedeno-AD). Tom prilikom su četnici zarobili 8 Nemaca (to je tačno-prim AD). Nemci su im poslali uslov da im vrate zarobljenike, ili će svakog dana ubijati po 23 taoca. Ovi nisu vratili Nemce i Nemci su počeli sa ubijanjem.“
(Zb.NOR, Beograd, 1958, Tom 1, knj.16, dok br.36, str,101)
Međutim, saveznička misija je 7.oktobra 1943. javila da četnici drže Čajetinu. Taj radiogram glasi: „ Mihailović drži Čajetinu“
20.Oslobođenje Rogatice
Datum oslobođenja: 14.oktobar 1943
Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 28 poginulih, oko 35 ranjenih
Nemci i Ustaše: oko 500 mrtvih, ogroman broj ranjenih
Plen: 4 topa (jedan od 75 mm i 3 od 65 mm), municija, hrana, puške, druga sprema i kamioni.
(National Archives Microfilm Publication, Roll 84, Declasified NDD 877190, strane 0333-35 Lista borbe Javorskog korpusa od 1941 do 1943 -dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića; M.Samardžić, n.d., knj.6, str.47.)
Borci Jugoslovenske vojske su u septembru i oktobru 1943 bezuspešno napadali sledeće gradove: Svrljig (19.9, 17.9 i 29.9.1943), Pljevlja (septembar 1943), Kotor (14.9.1943), Brus (septembar 1943) itd. Kao primer navodimo šta je pisao komandant Jovan M.Jovanović-Deda o napadu na Svrljig:
„Na poziv Knjaževačkog korpusa, učestvovao sam sa 140 vojnika u napadu na Svrljig. Dodeljeni zadatak sam odmah izvršio, zarobio sam 4 Nemca, a poginuo je njihov komandant i 17 vojnika. Ima dosta plena. Ja nemam ranjene ni mrtve. Knjaževački korpus ima gubitke.“ Svrljig naši borci nisu zauzeli iako su ga tri puta napadali. Naši borci su prilikom ovih neuspešnih napada na gradove i varošice imali blizu 100 mrtvih i veliki broj ranjenih.
21. Oslobođenje Majdanpeka
Datum oslobođenja: 26.avgust 1944.
Četnici (Porečka brigada): nepoznati gubici
Nemci: nepoznati gubici
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.298)
22. Oslobođenje Kučeva
Datum oslobođenja: 28.avgust 1944.
Četnici (Zviška brigada): nepoznati gubici
Bugari: 200 zarobljenih
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.298)
23. Oslobođenje Leskovca
Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgusta 1944
Četnici (Južnomoravska grupa korpusa): nepoznati gubici
Nemci: 230 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih
Izvor:
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)
24. Oslobođenje Vlasotinca
Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgust 1944
Četnici (Vlasinski korpus): nepoznati
Nemci: veći broj zarobljenih
Izvor:
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)
25. Oslobođenje Petrovca na Mlavi
Datum oslobođenja: ?septembar 1944
Izvor:
K. Nikolić, Istorija Ravnogorskog pokreta, druga knjiga, 279.
26. Oslobođenje Svrljiga
Datum oslobođenja: 2.septembar 1944.
Četnici (Nišavska grupa korpusa): bez gubitaka
Bugari: oko 100 zarobljenih
Plen: nekoliko sanduka municije, 3 sanduka bombi, preko 120 pušaka itd
Izvor:
(IaN, fond „Kozara“, k.3, n.g, Zapisnik sa saslušanja kapetana Dušana Petrovića, zvanog Boroša, rađen u Beloj Palanci 1945)
27. Oslobođenje Breze
Datum oslobođenja: 11.septembar 1944 godine
Četnici: nepoznato
Nemci: 9 poginulih
Plen: 2 puškomitraljeza i 19 pušaka
Izvor:
(AVII, ČA, K.281, reg.br.5/1-Dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi „Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)
28. Oslobođenje Kadine Luke
Datum oslobođenja: 2. septembar 1943
Četnici: 1 poginuo, 12 ranjenih
Nemci: oko 186 poginulih (Majk Račajić je u gradu izbrojao 86 mrtvih Nemaca, a oko 100 je stradalo prilikom dizanja u vazduh voza iz pravca Sarajeva, 150 zarobljenih.
Izvor:
(Ravnogorska istorija (priređivač Radovan Kalabić), Beograd, 1992, str.343 (prema iskazima Majka Rajačića)
29. Oslobođenje Lazarevca
Datum oslobođenja: 3. septembar 1943
Četnici: 4 poginulih, više ranjenih
Nemci: 9 poginulih, 200 zarobljenih
Izvor:
(Ravnogorska istorija, str.344)
30. Oslobođenje Pljevlja
Datum oslobođenja: Septembar 1944 godine
Izvor:
Izjava Božidara Jelovca iz Pljevalja, pisca knjige o Pljevaljskoj brigadi, koja uskoro izlazi iz štampe.
31. Oslobođenja Podlugova
Datum oslobođenja: 10 septembar 1944 godine
Četnici: bez gubitaka
Nemci: 30 poginulih
Plen: dva puškomitraljeza "zorke" i jedan talijanski, 27 pušaka, nešto municije.
Izvor:
(AVII, ČA, K-281, reg. br. 2/1.-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi "Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)
32. Oslobođenje Varvarina
Datum oslobođenja: oktobar 1944. godine
Četnici (Varvarinski korpus): nepoznato
Nemci: 350 zarobljenih
Izvor:
(AVII, 1812-1/K-15/VK-P-594 (Završna reč majora Milića Rausavljevića na suđenju 1945 god.)-dokument je pronašao pokojni dr Pavle Milošević i predao ga redakciji Pogleda na korišćenje)
33. Oslobođenje Kruševca
Datum oslobođenja: 14.oktobar 1944 godine
Četnici (Rasinsko-Toplička grupa korpusa): 17 poginulih, 23 ranjenih
Nemci: nepoznat broj poginulih, oko 700 zarobljenih.
Plen: 25 teška minobacača, 98 puškomitraljeza, 8 teških mitraljeza, 200 običnih mitraljeza, 15 vagona municije, 1.200 pušaka.
Izvor:
(Zb.NOR, Tom 14, knjiga 4, str.; Dejvid Martin, Rodoljub ili izdajnik-slučaj Draže Mihailovića (dokumenti Huverovog instituta), Beograd, 1990, str.395-406 (Prema iskazu svedoka Esfolda Kramera; Ravnogorska istorija, str.346)
34.Oslobođenje Ljubovije
Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.
Četnici: nepoznati
Nemci: 2 poginula, 2 ranjena
Vojnici Jugoslovenske vojske su septembra i oktobra 1944. napadali bezuspešno sledeće gradove i varošice: Požarevac (septembar 1944), Trebinje (septembar 1944), Čačak (oktobar 1944), Preljinu (oktobra 1944), Ćićevac (oktobar 1944), Sanske Rudnike (septembra 1944) itd.
Autor je izbacio iz liste oslobađanje Despotovca, Svilajnca i Ražnja jer je tu situacija dosta nejasna. To treba još istraživati i tek tada doneti pravi zaključak.
U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica, borci JV su imali sledeće gubitke:
Poginulo: oko 283 boraca
Ranjeno: preko 167 boraca
Izbačeno iz stroja: preko 450 boraca.
U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica okupator je imao sledeće gubitke:
Nemci: oko 678 poginulih (minimum), više od 465 ranjenih (uključujući i Ustaše iz Višegrada), zarobljeno: 3.883 (sa Italijanima iz Priboja),
Ustaše: oko 654 poginulih, mnogo ranjenih
Bugari: 300 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih.
U sledecem postu bice navedene operacije protiv cetnika koje su vodili okupatori.
Prikačeni fajlovi